ՀԱՅԱՍՏԱՆԵԱՆ ՇԱԲԱԹԸ  

Արցախի պետական նախկին նախարար Ռուբէն Վարդանեան խոշտանգումներու ենթարկուած է Պաքուի բանտին մէջ։

Դատական վերջին նիստին տեսերիզներուն մէջ յստակօրէն կ՛երեւի, որ Վարդանեան ծեծի ենթարկուած է։Անոր դէմքին վրայ վնասուածքները ակնյայտ են։Այս եզրակացութեան հասած են պատգամաւորներ, իրաւաբաններ եւ մարդու իրաւունքներու աքթիվիսթներ, որոնք համեմատած են մէկ շաթբուան տարբերութեամբ կայացած դատական երկու նիստերուն լուսանկարները։  Իրեն նկատմամբ ապօրինութիւններու դէմ բողոքող Ռուբէն Վարդանեան տասնութ Փետրուարէն ի վեր հացադուլի դիմած է։

Ամերիկացի փաստաբան Եարէտ Կենսըր Իքս հարթակին վրայ կը գրէր,որ Վարդանեանի առողջութիւնը վտանգուած է Ատրպէյճանի մէջ։Ան աշխարհի ղեկավարներուն եւ Հայաստանի վարչապետին կոչ ըրաւ՝ դատապարտելու Պաքուի ցուցադրական դատավարութիւնը, իսկ միջազգային խումբի բժիշկին արտօնել, որ այցելէ Վարդանեանին եւ դատական նիստերը յետաձգել, այնքան ատեն որ պատերազմական գերի Վարդանեանը հացադուլի մէջ է։

*

Ատրպէյճանի արտաքին գործոց փոխ նախարար Էլնուր Մամետով Ժընեւի մէջ կայացած՝ մարդու իրաւունքներու խորհուրդի 56րդ նիստին հակադարձեց Հայաստանի արտաքին գործոց նախարար Արարատ Միրզոյեանի եւ յայտարարեց, որ յետպատերազմեան իրավիճակը կը պահանջէ պատասխանատուներուն արդարադատութեան դէմ կանգնեցնել, աւելցնելով, որ այսպէս կոչուած կասկածելիները պատասխանատուութեան ենթարկելը ոչ միայն Պաքուի իրաւունքն է, այլեւ պարտականութիւնը։ Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարը Պաքուի մէջ կայացող դատավարութիւնը կեղծ որակած եւ մտահոգութիւն յայտնած էր պատերազմական գերիներուն առողջական վիճակին մասին։

Մամետով դարձեալ անդրադարձաւ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ կարգաւորման դէմ ցցուած գլխաւոր խոչընդոտին՝ այսինքն Հայաստանի սահմանադրութեան եւ զայն փոխելու անհրաժեշտութեան մասին։

*

Հայաստանի արդարադատութեան նախարար Սրբուհի Կալեան յայտարարեց, որ կ՛աշխատին սահմանադրութեան նոր բնագիրին վրայ, որ պէտք է պատրաստ ըլլայ մինչեւ 2026-ի խորհրդարանական ընտրութիւնները։

Հայաստանի սահմանադրութիւնը փոխելու Ատրպէյճանի շարունակական պահանջին ենթահողին վրայ անցեալ տարի Վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան յանձնարարեց մինչեւ 2026-ի աւարտը նոր Սահմանադրութեան նախագիծ մշակել։ Ան նաեւ օրեր առաջ խօսեցաւ հանրաքուէի անհրաժեշտութեան մասին՝ առանց յստակ ժամկէտ նշելու։

Իր կարգին, Կալեան չբացառեց նոր Սահմանադրութեան նախաբանէն Անկախութեան հռչակագրին յղման հանուիլը։Անկախութեան հռչակագրին մէջ Արցախի եւ Հայաստանի միջեւ միաւորման յիշատակում կայ։ Ատրպէյճանի իշխանութիւնները ասիկա կը մեկնաբանեն իբրեւ հողային պահանջ։

Տեղին է նշել, որ Հայաստանեան ընդդիմութիւնը կոչ կատարեց պոյքոթի ենթարկել Ալիեւի պահանջած հանրաքուէն։

*

Երեւանի իշխանութիւնները հաստատեցին, որ ստացած են Պաքուի պատասխանը՝ խաղաղութեան պայմանագրի վերաբերեալ առաքուած առաջարկներուն մասին, առանց յստակացնելու, թէ տրուած պատասխանը դրակա՞ն է թէ ոչ։ Յստակ չէ նաեւ, եթէ Պաքու նոր առաջարկներ ներկայացուցած է, կամ եթէ բանակցութիւնները պիտի շարունակուին։

Երեւանի իշխանութիւնները երեքուկէս ամիս պատասխանի կը սպասէին՝ պայմանագրի չհամաձայնեցուած երկու կէտերու շուրջ իրենց կատարած առաջարկին կապակցաբար։ Տեղին է նշել, որ Երեւան եւ Պաքու տարեվերջին յայտարարեցին, որ տակաւին չեն համաձայնեցուած իրարու նկատմամբ միջազգային հայցերէն հրաժարելու եւ սահմանին երկայնքին երրորդ երկիրներու ներկայացուցիչներ չտեղակայելու հարցերուն շուրջ։ Սակայն շաբաթ մը առաջ Ատրպէյճանի խորհրդարանի փոխ նախագահ Զիաֆէթ Ասկերով յայտարարեց, որ չհամաձայնեցուած երկու կէտերը կը վերաբերին Հայաստանի Սահմանադրութեան փոփոխութեան եւ Զանգեզուրի միջանցքին։ Երեւան անմիջապէս հերքեց, որ ասոնք են պայմանագրի նախագիծի չհամաձայնեցուած երկու կէտերը։

*

Մինչեւ հայեւատրպէյճանական սահմանազատման իսկական հոլովոյթը, Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի փոխ վարչապետեր՝ Մհեր Գրիգորեանի եւ Շահին Մուսթաֆաեւի ղեկավարած յանձնախումբերը դարձեալ պիտի հանդիպին։ Սակայն յստակ չէ, թէ երբ պիտի շարունակուի սահմանազատումը։

Սահմանազատման կանոնակարգը հաստատելէ ետք, յանձնախումբերը համաձայնած են հոլովոյթը շարունակել հիւսիսէն՝ Հայաստանի, Ատրպէյճանի եւ Վրաստանի սահմաններու հատման կէտէն, ապա՝ հարաւային ուղղութեամբ, հիւսիսէն հարաւ մինչեւ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի սահմանը՝ Իրանի հետ։ Գրիգորեան պնդեց, որ այս ուղղութիւնը ընդհանուր համաձայնութեան արդիւնք է։

Ընդդիմութիւնը սակայն կը խորհի, որ ասիկա Ատրպէյճանի կողմէ պարտադրուած է։ Պատգամաւոր Աննա Գրիգորեանի կարծիքով, Պաքու այսպէս ուզած է, որովհետեւ Տաւուշի հատուածին մէջ կատարուած սահմանազատմամբ Պաքու ետ ստացաւ տասնամեակներ շարունակ Հայաստանի վերահսկողութեան տակ գտնուած նախկին չորս ատրպէյճանաբնակ գիւղերը։Ընդդիմութիւնը համոզուած է, որ Երեւանի իշխանութիւնները պէտք է առաջարկէին հոլովոյթը շարունակել Ներքին Հանդի, Ջերմուկի եւ ատրպէյճանական գրաւման տակ գտնուող միւս հատուածներէն։ Տեղին է նշել,որ Մհեր Գրիգորեան կը դժուարանայ յայտնել, որ երբ կրնան հասնիլ այդ հատուածներուն։

*

Իրանի մէջ Հայաստանի դեսպան Գրիգոր Յակոբեան հանդիպում մը ունեցաւ Իրանի վարչակազմի ռազմավարական հարցերով փոխ նախագահ Մոհամէտ Ջաւատ Զարիֆի հետ։ Քննարկման առարկայ դարձան Հայաստան – Իրան համագործակցութեան ռազմավարական ուղղութիւնները, կարեւորուեցաւ հարաւային կովկասեան ապահովութեան եւ կայունութեան ապահովման անհրաժեշտութիւնը։

Յակոբեան եւ Զարիֆ ընդգծեցին շրջանին մէջ խաղաղութեան եւ փոխադարձ շահաւէտ գործընկերութեան խթանման անհրաժեշտութիւնը՝ պետութիւններու հողային ամբողջականութեան եւ ազգային ինքնիշխանութեան սկզբունքներուն հիման վրայ։ Հայաստանի դեսպանը եւ Իրանի փոխ նախագահը նաեւ քննարկեցին Հայաստան- Իրան տնտեսական եւ ուժանիւթի համագործակցութեան ընդլայնման հեռանկարները՝ վերահաստատելով երկարաժամկէտ ծրագրերու մշակման եւ իրականացման կարեւորութիւնը։

*

Արտաքին գործոց փոխնախարար Պարոյր Յովհաննիսեան յայտարարեց, որ Հայաստան – Եւրոպական Միութիւն նոր օրակարգին շուրջ բանակցութիւնները գրեթէ իրենց աւարտին հասած են՝ աւելցնելով, որ Երեւան եւ Պրիւքսէլ գործընկերութեան նոր փաստաթուղթի շուրջ կ՛աշխատին։ Ան սակայն չբացայայտնեց ,որ նոր փաստաթուղթին մէջ ինչ առաջնահերթութիւններ գոյութիւն ունին։ Արտաքին գործոց նախարարութեան լաւատեղեակ աղբիւրներու համաձայն, նոր փաստաթուղթը աւելի պիտի խորացնէ Երեւանի եւ Եւրոպական Միութեան միջեւ յարաբերութիւնները։

Հայաստան եւ Եւրոպական միութիւն մէկ տարի առաջ յայտարարեցին, որ աշխատանքներու պիտի սկսին Հայաստան- Եւրոպական Միութիւն նոր օրակարգին շուրջ՝ բոլոր մարզերուն մէջ համագործակցութեան համար սահմանելով աւելի յաւակնոտ միացեալ առաջնահերթութիւններ։ Պրիւքսէլի աղբիւրներ նաեւ հաղորդեցին, որ նոր օրակարգը չ՛առնչուիր Հայաստանի Եւրոպական Միութեան անդամակցութեան։